Năm 2010, có một người từng đặt ra một mục tiêu táo bạo: xuất bản hơn 100 bài viết trên website và thu hút hơn một triệu độc giả chỉ trong vòng một năm. Để đạt được điều đó, người ấy thuê một đội ngũ writer, thiết kế lại toàn bộ giao diện trang web, và xây dựng một hệ thống sản xuất nội dung đầy đủ, bài bản. Trong đầu họ, đây sẽ là nền móng cho một “đế chế” cá nhân được xây dựng bằng chữ nghĩa và nội dung.
Kết quả thì sao? Chưa đầy ba tháng sau, toàn bộ dự án bị dừng lại. Tất cả nội dung mới bị xóa sạch, website quay về format blog đơn giản như trước, và người đó lại tiếp tục viết một cách chậm rãi, tĩnh tại như ngày đầu.
Nhiều người có thể sẽ xem đó là một thất bại cay đắng. Nhưng với chính người trong cuộc, đó lại là một trong những mục tiêu giá trị nhất từng được đặt ra. Tại sao? Bài viết này sẽ lý giải điều đó.
Khi Nào Đặt Mục Tiêu Có Ích?
Mục Tiêu Cụ Thể Phù Hợp Với Những Thành Tựu Bên Ngoài
Khi con người muốn trở thành tác giả, điều hợp lý là đặt mục tiêu hoàn thành một cuốn sách trước cuối năm. Khi muốn đạt tự do tài chính, ta có thể nhắm đến việc trả hết nợ vào năm 2025. Khi muốn có một cơ thể săn chắc, khỏe mạnh, ta có thể đặt ra mục tiêu giảm 10kg trước mùa hè.
Những mục tiêu cụ thể và đo lường được giống như GPS cho cuộc sống. Chúng cung cấp phương hướng rõ ràng và thúc đẩy hành động thực tế. Một mục tiêu lý tưởng nên theo chuẩn SMART:
-
Specific (Cụ thể): Không phải “tiết kiệm nhiều hơn” mà là “tiết kiệm 100 triệu đồng”
-
Measurable (Đo lường được): Có thể theo dõi tiến độ hằng ngày hoặc hằng tuần
-
Achievable (Khả thi): Phù hợp với năng lực hiện tại
-
Relevant (Phù hợp): Ăn khớp với giá trị cốt lõi cá nhân
-
Time-bound (Có thời hạn): Có deadline rõ ràng, cụ thể
Ví dụ, thay vì nói “tiết kiệm nhiều hơn”, mục tiêu như “tiết kiệm 100 triệu đồng trước ngày 31/12” sẽ cụ thể hơn rất nhiều. Khi ấy, con người sẽ biết cần tiết kiệm:
-
274.000 đồng mỗi ngày
-
1.9 triệu đồng mỗi tuần
-
8.3 triệu đồng mỗi tháng
Mục Tiêu Chung Phù Hợp Với Những Phẩm Chất Nội Tại
Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu con người muốn “trở thành người viết hay hơn”? Làm sao đo lường được điều đó? Dựa vào traffic website? Doanh số bán sách? Hay số email khen ngợi nhận được?
Đây là lúc mục tiêu chung phát huy tác dụng. Những mục tiêu kiểu như “sống khỏe mạnh hơn”, “có tự do tài chính”, “cải thiện kỹ năng” đều mang tính vô tận và nội tại. Không ai có thể “hoàn thành” việc sống khỏe mạnh – luôn có điều gì đó để nâng cấp.
Chính tính chất vô hạn này khiến con người sống thật hơn với chính mình, đồng thời hài lòng hơn với những tiến bộ nhỏ trong các mục tiêu cụ thể. Mục tiêu lý tưởng không chỉ hướng đến kết quả, mà còn giúp người ta tận hưởng quá trình.
Khi Nào Đặt Mục Tiêu Có Hại?
Mục Tiêu Không Phù Hợp Với Giá Trị Cốt Lõi
Sai lầm lớn nhất mà nhiều người mắc phải là theo đuổi những mục tiêu không gắn liền với giá trị cốt lõi của bản thân.
Một số người trân trọng thành tựu và phát triển cá nhân. Số khác lại đề cao các mối quan hệ thân mật. Cũng có người muốn tạo ra tác động tích cực cho cộng đồng hoặc thế giới.
Tuy nhiên, con người thường dễ bị ảnh hưởng bởi người khác. Nhìn thấy ai đó kiếm được nhiều tiền, đi du lịch Maldives hay sở hữu thân hình 6 múi, chúng ta dễ nghĩ: “Có lẽ mình cũng nên như họ để được hạnh phúc.”
Nhưng thực ra, không cần thiết phải theo đuổi mục tiêu của người khác. Quan trọng hơn cả là sống đúng với những giá trị thật sự của chính mình.
Mục Tiêu Tự Đánh Bại Chính Mình
Một số mục tiêu tưởng như tích cực lại vô tình làm mọi thứ trở nên tệ hơn.
Ví dụ: “Muốn khởi nghiệp để được tự do thời gian và không bị áp lực từ sếp.”
Nghe hấp dẫn, nhưng nhiều người không nhận ra rằng làm sếp thậm chí áp lực gấp ba lần. Mọi quyết định, mọi thất bại, mọi sai sót – đều là trách nhiệm cá nhân.
Đúng là có thể tự do lựa chọn thời gian làm việc… nhưng khi phải làm 12 tiếng/ngày, thì sự “tự do” ấy cũng trở nên rất tương đối.
Cách Đặt Mục Tiêu Thông Minh
Cân Bằng Mục Tiêu Cụ Thể và Chung
Nếu chỉ tập trung vào những mục tiêu cụ thể bên ngoài, con người dễ rơi vào cảm giác trống rỗng. Ví dụ, mục tiêu “kiếm nhiều tiền” tuy hợp lý, nhưng không đủ để duy trì động lực nếu không biết vì sao mình cần tiền.
Vì vậy, một hệ thống mục tiêu hiệu quả cần có sự kết hợp:
-
Mục tiêu bên ngoài: “Tăng thu nhập lên 6 con số”
-
Mục tiêu bên trong: “Để đạt tự do tài chính và giảm bớt lo lắng về tiền bạc”
Cân Bằng Mục Tiêu Khó và Dễ
-
Mục tiêu quá khó (như “muốn thăm mặt trăng”) sẽ khiến con người nhanh chóng bỏ cuộc vì cảm giác bất khả thi.
-
Mục tiêu quá dễ (như “tập 3 cái chống đẩy”) lại khiến ta mất hứng thú ngay khi đạt được.
Cách tốt nhất là chia nhỏ một mục tiêu lớn thành những phần vừa sức. Vừa có thử thách, vừa có động lực tiến bước.
Quy Trình Đặt Mục Tiêu Hoàn Chỉnh
-
Xác định giá trị cốt lõi: Điều gì là quan trọng nhất? Tự do? Sự tin tưởng? Các mối quan hệ yêu thương?
-
Đặt mục tiêu chung: “Sống một lối sống khỏe mạnh”, “Đạt được tự do tài chính”
-
Đặt mục tiêu cụ thể, tham vọng: “Giảm 20kg trong một năm”, “Tiết kiệm 500 triệu trước tuổi 40”
-
Chia nhỏ thành các mục tiêu con: “Tập thể dục 3 lần mỗi tuần”, “Tiết kiệm 25% lương mỗi tháng”
Vũ Khí Bí Mật: Khi Thất Bại Quý Hơn Thành Công
Thú thực, con người rất kém trong việc dự đoán điều gì sẽ khiến mình hạnh phúc. Cũng không giỏi trong việc biết điều gì khả thi, hay hy sinh nào mình sẵn sàng thực hiện.
Vì vậy, rất nhiều người chọn sai mục tiêu. Và thất bại – thay vì là điều đáng xấu hổ – lại là một cơ hội quý giá để hiểu rõ hơn bản thân.
Quay lại câu chuyện của năm 2010. Người ấy thất bại thảm hại trong dự án website. Bằng cách nào đó, họ đã tự biến công việc yêu thích thành một mô hình tạp chí, không còn cảm thấy hứng thú. Quan trọng hơn, họ xa rời chính độc giả của mình – những người chỉ muốn đọc bài viết do chính họ viết, chứ không phải nội dung từ người khác.
Và vì thế, họ từ bỏ.
Tất cả những mục tiêu lớn trong năm đó bị loại bỏ. Đội ngũ writer dừng hợp tác. Website quay lại dạng blog. Và vài tháng sau, người đó bắt đầu lại – như chưa từng có chuyện gì xảy ra.
Theo nhiều tiêu chuẩn, đó là một thất bại. Nhưng chính sự thất bại đó lại giúp họ phát triển mạnh mẽ hơn.
Giá trị của mục tiêu không nằm ở việc hoàn thành, mà nằm ở việc chúng giúp con người định hướng cuộc đời. Nhưng nếu trên hành trình ấy, ta phát hiện ra rằng điều đang theo đuổi không còn phù hợp, thì việc từ bỏ là lựa chọn khôn ngoan.
Hằng năm, nhiều người đặt ra 4-5 mục tiêu cho bản thân. Đến giữa năm, thường có một nửa số mục tiêu đã thay đổi. Và đến cuối năm, có thể một trong số đó bị loại bỏ hoàn toàn – vì đơn giản là không còn phù hợp.
Những người linh hoạt với mục tiêu của mình thường thành công hơn rất nhiều so với những người cố chấp đeo bám những thứ không còn mang lại giá trị.
Đừng dừng lại
Hãy luôn nhớ rằng: mục tiêu chỉ là những dấu mốc tưởng tượng trong đầu chúng ta. Không ai chấm điểm. Không ai trừng phạt nếu không đạt được. Giá trị duy nhất của chúng là lợi ích thực tế mà chúng mang lại cho cuộc sống.
Vì vậy, nếu một mục tiêu không còn phù hợp – hãy mạnh dạn buông bỏ.
Sự thật là, con người thường không biết mình muốn gì cho đến khi thật sự có được – hoặc nỗ lực để có được nó.
Mục tiêu không phải là “luật lệ”, mà là thử nghiệm sống động để khám phá bản thân. Nếu thấy mục tiêu không còn phục vụ những giá trị sâu sắc, thì không có gì sai khi từ bỏ nó để tìm một hướng đi mới – phù hợp hơn, đúng đắn hơn, và chân thật hơn.
